مقدمه: منشاء این باور از کجاست؟

در سال‌های اخیر، با افزایش نگرانی‌ها درباره حریم خصوصی، امنیت سایبری و کنترل‌های دولتی، برخی تئوری‌های بحث‌برانگیز بین کاربران مطرح شده‌اند. یکی از پرسروصداترین این فرضیه‌ها این است که "آیا اپراتورهای تلفن همراه یا شرکت‌های تولیدکننده می‌توانند یک گوشی را از راه دور منفجر کنند؟"
اما آیا این تصور واقعی‌ست یا فقط حاصل سوء‌تفاهم درباره تکنولوژی است؟

بررسی فنی: آیا از نظر سخت‌افزاری انفجار از راه دور ممکن است؟

۱. ساختار داخلی گوشی‌ها

گوشی‌های هوشمند از باتری لیتیوم-یونی، برد الکترونیکی، ماژول‌های ارتباطی (وای‌فای، سیم‌کارت، بلوتوث) و قطعات پردازشی تشکیل شده‌اند. از میان این اجزا، باتری تنها قطعه‌ای است که ممکن است در شرایط خاصی دچار آتش‌سوزی یا انفجار شود.

۲. آیا باتری قابل انفجار است؟

بله، ولی نه به این سادگی. باتری‌های لیتیومی در صورت:

• افزایش دما

• سوراخ شدن فیزیکی

• اتصال کوتاه داخلی

• شارژر نامناسب یا ولتاژ غیرمعمول

ممکن است دچار thermal runaway (گرمای کنترل‌نشده) شوند. این پدیده باعث باد کردن، آتش گرفتن یا حتی انفجار باتری می‌شود.

آیا کنترل از راه دور برای انفجار باتری ممکن است؟

در تئوری، اگر فردی بتواند به‌صورت کامل کنترل سیستم عامل گوشی و مدیریت شارژ باتری را در اختیار بگیرد، ممکن است با اعمال بار بیش از حد یا دستکاری در فرآیند شارژ، به باتری آسیب برساند.
اما در عمل:

در نتیجه: انفجار از راه دور توسط شرکت‌های رسمی تقریباً غیرممکن است.

پس چرا گاهی گوشی‌ها خودبه‌خود آتش می‌گیرند؟

برخی از اتفاقات واقعی، مثل آتش گرفتن گوشی‌های Galaxy Note 7 یا آیفون‌هایی که بیش از حد داغ شده‌اند، منشأ نگرانی مردم شده‌اند. اما دلایل این موارد به‌طور علمی شامل:

• ایراد در طراحی باتری

• نداشتن مدار کنترل دما یا شارژ

• استفاده از لوازم جانبی تقلبی

• محیط گرمایی شدید

بوده و هیچ ارتباطی با عملیات کنترل از راه دور نداشته‌اند.

نقش اپراتورها و شرکت‌های سازنده در کنترل گوشی‌ها

اپراتورهای تلفن همراه و شرکت‌هایی مانند اپل، سامسونگ یا هواوی، امکان‌هایی برای مدیریت یا قفل کردن گوشی‌ها از راه دور دارند، از جمله:

• ارسال آپدیت از راه دور (OTA)

• قفل کردن گوشی در صورت سرقت (مثل Apple Lock یا Samsung Knox)

• غیرفعال‌سازی سیم‌کارت در صورت تخلف

اما هیچکدام از این ابزارها برای انهدام فیزیکی یا انفجار طراحی نشده‌اند. آن‌ها بیشتر نقش محافظتی و امنیتی دارند.

تئوری توطئه یا خطر واقعی؟

برخی کانال‌ها یا کاربران شبکه‌های اجتماعی، بدون داشتن شواهد علمی، ادعا می‌کنند که شرکت‌ها می‌توانند گوشی‌ها را از راه دور منفجر کنند تا اطلاعات کاربران را پاک کنند یا شاهدها را حذف کنند! اما:

• تاکنون هیچ سند رسمی یا گزارش تاییدشده‌ای درباره چنین موردی منتشر نشده است.

• حتی سازمان‌های امنیتی بزرگ دنیا (NSA, MI6, MSS) نیز در گزارش‌های فنی چنین روشی را تایید نکرده‌اند.

• هزینه طراحی چنین سیستمی بسیار زیاد و کاربرد آن به‌شدت محدود است.

مواردی که ممکن است باعث نگرانی واقعی شوند

در عوض، مواردی مثل:

• هک از راه دور

• خاموش‌کردن گوشی از راه دور

• دسترسی به دوربین و میکروفون بدون اطلاع کاربر

از نگرانی‌های جدی‌تری هستند که در فضای امنیت سایبری واقعی و تأییدشده‌اند. برای مثال:

• نرم‌افزارهای جاسوسی مثل Pegasus در گوشی‌های خبرنگاران و فعالان استفاده شده است

• اپلیکیشن‌های تقلبی می‌توانند دسترسی کامل به سخت‌افزار گوشی بگیرند

جمع‌بندی: آیا باید بترسیم از انفجار گوشی از راه دور؟

خیر. تا امروز، انفجار کنترل‌شده گوشی توسط اپراتور یا سازنده، چیزی جز یک تئوری توطئه و سوء‌برداشت عمومی نبوده.
اما همان‌طور که نمی‌توانیم واقعیت را نادیده بگیریم، نباید هم اجازه دهیم ترس بی‌پایه، باعث نگرانی و شایعه‌سازی شود.

اقدامات پیشگیرانه برای امنیت واقعی گوشی:

• نصب برنامه فقط از منابع رسمی مثل گوگل پلی یا اپ استور

• استفاده از شارژر و کابل اصلی یا تاییدشده

• عدم نصب اپلیکیشن‌های ناشناس یا کرک‌شده

• به‌روزرسانی سیستم‌عامل گوشی به آخرین نسخه

• فعال کردن قفل صفحه و امنیت دو مرحله‌ای